catalogus
tekst

 

OVER HET TOEVAL (voordracht uit 1990)

We gaan het hebben over het toeval. Er is veel onduidelijkheid over het z.g. toeval. Dat is niet nodig, want deze zaak is vrij gemakkelijk overzichtelijk te maken.
Als een gebeurtenis, de kleinst denkbare gebeurtenis slechts één uitkomst kan hebben. Een aanname welke uiterst reëel is want het lijkt onmogelijk dat twee “identieke” en ik zeg duidelijk “identieke” gebeurtenissen twee verschillende uitkomsten hebben. Dus hebben alle gebeurtenissen maar één uitkomst......
Dan kan de loop der gebeurtenissen ook maar één uitkomst hebben, namelijk: het nu, dat wat nu gebeurt.
Er is dus slechts één wereld mogelijk,
Alles wat gebeurt dat kan
Alles wat niet kan gebeurt niet
Alles wat niet gebeurt kan niet
Alles wat kan dat gebeurt
mat andere woorden iets is pas mogelijk als het gebeurt, daarvoor is het eventueel wellicht mogelijk, misschien mogelijk of waarschijnlijk mogelijk.
Er zijn voor ons wel meer werelden zogenaamd mogelijk, maar dat zijn dan dus eigenlijk verzonnen, gewilde werelden. In die zin dus “mogelijk”, beter gezegd “eventueel waarschijnlijk mogelijk”. Tegelijkertijd blijft over dat de loop der dingen de enige (hoewel kennelijk en voorspelbaar) mogelijke, in de zin van realiseerbaar, dus werkelijkheid wordende wereld is. Hieruit volgt onvermijdelijk dat wij ons dan onmiddelijk moeten neerleggen bij, of verzoenen met de feiten.
Voor wat de toekomst betreft kunnen wij menen een vrije keuze te hebben over wat wij doen maar uiteindelijk kunnen wij maar één keuze tegelijkertijd maken. Ik kan bijvoorbeeld nu een dia terug gaan en weer heen. Ik zou kunnen besluiten nu op te houden. Maar dat doe ik niet, het zou te veel teleurstelling kunnen opleveren dus kan ik nu niet stoppen. Ik ben namelijk net begonnen. We zijn gekomen om te luisteren en te kijken en dan opeens gaat het niet door alleen maar om te laten zien dat ik vrij kan kiezen. Ik ben ook helemaal niet van plan om te stoppen want ik moet nog verder lezen. Het verhaal dat hier staat is nog niet afgelopen en ik ben tenslotte nog aan het lezen. En zo lang ik lees ben ik niet gestopt.
Echt stoppen is ophouden met lezen. Dus eerst zou ik moeten ophouden met lezen en gewoon tegen jullie moeten zeggen: nou dat was het dan, ik stop er nu mee hoor, dit was de laaste opgelezen zin. Maar dat is dan niet waar want alles wat ik nu zeg lees ik van dit blaadje. En dit blaadje heb ik gisteren geschreven om het nu op te lezen. En dat is precies wat ik nu doe: ik lees het de tekst die ik moet lezen, ik kan niet anders; Ik ben als het ware gevangen in mijn tekst. En dat zelfde gevoel had ik trouwens gisteren ook, namelijk toen ik dit op schreef. Hoewel toen was het toch weer anders. Toen bedacht ik me hoe het zou zijn als ik vandaag het stuk zou lezen terwijl ik me vandaag, nu ik de tekst lees realiseer dat ik steeds zeg dat ik dit gisteren schreef terwijl dat natuurlijk niet waar is: Ik schrijf dit vandaag en morgen ga ik dit voorlezen, maar dat is natuurlijk ook niet waar want ik lees dit vandaag voor jullie voor. Goed. Enfin. Ik kan dus maar één keuze doen en dat is doorgaan of stoppen wat denken jullie of liever wat willen jullie: doorgaan of stoppen.
Doorgaan juist!
Een keuze maken lijkt een vrij proces te zijn maar is in wezen weer een uitkomst van gebeurtenissen, namelijk, gebeurtenissen van tijd, plaats, afstamming, opvoeding omgeving enz.
Je kan nog verder gaan en beweren dat iedere stap die een mens zet uiteindelijk over de hele wereld doorklinkt! En overal mensen en dingen verandert want door dat gedoe net met stoppen of niet loopt onze avond hier definitief op een bepaalde manier en de daardoor de rest van ons leven ook!

Ramon van de Werken