Oude: Knibbel knabbel knuisje..., Overal afblijven, Ja... Hé gek...! Denk je verdomme dat ik niets beters te doen heb dan achter je reet aan te hollen en alles te repareren...
Jonge: Rustig, rustig, kalm man,
Oude: Zeg, ik wil niet zondigen tegen de oude traditie van mijn familie om nooit tegen een vijand in beweging te komen..., Anders zou ik naar je toekomen en je wat betere manieren bijbrengen...,
Jonge: Houd je toch gedeisd, anders verspeel je al je energie en voor zover ik kan nagaan, heb je die zelf hard nodig...
Oude: Verdomde lul..., je zou er goed aan doen meer respect te tonen voor iemand als ik...
Jonge: Ha, dan wordt het echt lachen... Wie ter wereld kan mij het genoegen doen me te vertellen welke argumenten naar voren kunnen worden gebracht om zo'n veelbelovend debat te voeren...?
Oude: Ik wil mezelf door de vergelijking met zo'n kletskous niet in diskrediet brengen,je bent tenslotte niet meer dan een zwerver zonder huis of verblijfplaats, zonder eigendom of erfgoed, geboren zonder enig eigen bezit behalve een paar schoenen en een brutale stem... Je middelen van bestaan worden gevormd door een onbeperkt plunderen van de natuur, je bent de piraat van velden en tuinen en je berooft net zo gemakkelijk een netel als een viooltje... Ik van mijn kant ben echter een huiselijk dier... Dit grootse kasteel is geheel eigenhandig gebouwd - wat mijn vorderingen op het gebied van de wiskunde bewijst - en de materialen ervoor heb allemaal zelf gemaakt...
Jonge: Nou, ja.. ik wou alleen wat lenen.
Oude: Lenen..., overschrijven zal je bedoelen...
Jonge: Nou ik wou het eerlijk gezegd verbeteren, er kan nog wel het een en ander helderder worden neer gezet. Het is allemaal natuurlijk wel sterk verouderd.
Oude: Verouderd..., Het is essentieel.., het is orgineel.., dit veroudert nooit..., dit blijft altijd geldig..., dit zijn de fundamenten..., hierop is alles gebouwd..., daar kan je niet aan tornen..., dit is eeuwen oud.
Jonge: dat zeg ik, het is oud..., verouderd.
Oude: verouderd is niet het zelfde als oud. Verouderd is iets als het niet meer geldt. Oud alleen is gewoon oud. En omdat het oud is en nog steeds werkt is het beter dan iets nieuws.... Want het nieuwe moet zich nog bewijzen.
Jonge: Ja, maar dat gebeurt dan ook wel iedere dag. Het loopt nu echt lekker. M’n tv werkt, m’n video werkt, m’n auto en m’n telefoon werken, m’n fax werkt,
Oude: ik heb het hier over de waarheid
Jonge: Het is nog nooit zo goed gegaan... Deze tijd is geweldig.., deze tijd is ook ouder dan de oude tijd... Want in de oude tijd was alles maar net begonnen... Nu zijn we al een hele tijd bezig... Dus wij zijn hier de oudste...
Oude: Dat is juist het ergerlijke van domheid, dat iemand zonder niveau en ook zonder verstand met zichzelf tevreden is... Wie niet denkt dat hij iets mist, verlangt ook niet naar wat hij niet denkt te missen."
Jonge: Ja, ja wat mis ik dan
Oude: Neem bijvoorbeeld dit... Je weet dat er allerlei soorten creatie zijn... Want als iets uit niets ontstaat, wat het ook is, dan is de oorzaak toch altijd creatie...? Zo leveren alle ambachten creatief werk en is wat zulke vakmensen doen altijd creëren...
Jonge: Dat zal wel, ja...
Oude: Toch weet je wel dat ze geen creatief kunstenaar worden genoemd maar andere namen hebben.... Van alle creatie is een onderdeel apart gezet dat betrekking heeft op zogenaamde kunstwerken en dat wordt dan aangeduid met de naam van het geheel... Want alleen dat wordt creatief werk genoemd en wie die vorm van creatie beheersen noemt men creatieve kunstenaars.
Jonge: Dat zijn er dan veel tegenwoordig... want er zijn veel soorten kunst... Eh.., hoe heet ze..., ik ben even haar naam kwijt..., die gaat gewoon de deuren langs om te vragen of ze mag blijven slapen.., bij wild vreemden..., in hun bed.., bij hun in bed..., en dat is dan haar kunst werk...
Oude: O ja.., hè.., als kunst...?
Jonge : ja waarom niet... Niet dat je iets nieuws het eerst ziet, maar dat je het oude, vanouds bekende, door iedereen geziene en over het hoofd geziene, als nieuw waarneemt, is kenmerkend voor de werkelijk originele geesten...
Oude: De normen en waarden van de klassieke cultuur worden niet meer overgedragen. Jongeren zijn niet meer geinteresseerd in de podiumkunsten..., in de grote romans... Vroeger..., ja toen schreven verliefde scholieren nog gedichten voor elkaar...
Jonge: Wat een onzin.., het aanbod is veel groter geworden... Er is tegenwoordig veel meer dan de klassieke cultuur... Popmuziek..., house..., soul..., blues..., jazz..., wereldmuziek..., film..., de Internet-cultuur... Maar daar heb jij geen verstand van... Jij beschermt je eigen onwetendheid door te zeggen dat jongeren niets weten of nergens in geinteresseerd zijn.
Oude: Omdat de kunsten steeds geschikter worden om gemoedstoestanden, en wel de meer ontroerde..., tedere..., krachtige..., hartstochtelijke, tot uitdrukking te brengen, nemen de latere meesters, door deze uitdrukkingsmiddelen verwend, in de kunstwerken van oudere datum een onbehagen waar, alsof die ouden alleen maar van de middelen verstoken waren om hun ziel duidelijk aan het woord te laten komen, en misschien wel alleen maar van een paar technische faciliteiten; en zij menen hier de helpende hand te moeten bieden- want zij geloven aan de gelijkheid, of zelfs de eenheid van alle zielen... In werkelijkheid was de ziel van die ouden zelf nog anders..., groter wellicht..., maar koeler en wars nog van het bekoorlijk-levende...: matigheid.., symmetrie.., minachting voor het lieflijke en gelukzalige..., een onbewuste wrangheid en morgenkoelte..., een mijden van de hartstocht..., als zou de kunst aan haar te gronde gaan..., - dit is kenmerkend voor de mentaliteit en moraal van alle oudere meesters, die hun uitdrukkingsmiddelen niet toevallig, maar noodzakelijk vanuit één moraal kozen en met geest bezielden...
Jonge: Maar moet je op grond van dit inzicht de jongere lichtingen het recht ontzeggen de oudere werken zo te bezielen als met hun eigen ziel overeenstemt...? Nee..., want slechts doordat wij ze onze ziel geven, kunnen zij voortleven...: eerst ons bloed noopt ze ertoe tot ons te spreken... De werkelijke 'historische' voordracht zou zich op een spookachtige manier tot spoken richten... - Men eert de grote kunstenaars van het verleden minder door de onvruchtbare schroom die alle woorden, alle noten zo laat staan als ze neergezet zijn, als wel door actieve pogingen om ze steeds weer nieuw leven in te blazen...
Oude: Stel je eens voor dat Beethoven plotseling terug zou komen en een van zijn composities met de hypermoderne bezieldheid en nerveuze verfijning waar de hedendaagse uitvoerende kunstenaars beroemd om zijn, hoorde klinken...: hij zou geen woord kunnen uitbrengen...
Jonge: Hij zou waarschijnlijk zeggen 'Ei ei...! Dat is noch ik..., noch niet-ik..., maar iets anders nog... Het lijkt me ook wel iets goeds..., ofschoon het niet het goede is... Kijken jullie zelf maar hoe je het aanpakt, want hoe het ook zij, jullie moeten er immers naar luisteren...
Oude: De sterfelijke natuur streeft ernaar zoveel mogelijk onsterfelijk te zijn... En dat kan alleen door verwekking..., omdat hij dan steeds iets nieuw achterlaat in plaats van het oude... Want ook gedurende de tijd dat individuele wezens leven en hetzelfde zijn, zoals iemand bijvoorbeeld van kindsbeen af aan tot hij oud geworden is dezelfde word genoemd..., zo iemand houdt toch dezelfde naam hoewel hij nooit het zelfde in zich heeft, maar steeds nieuw wordt en dat andere verliest, zowel bij zijn haar... als in zijn vlees..., zijn botten..., zijn bloed en z'n hele lichaam... En niet alleen lichamelijk, maar ook psychisch...: iemands manier van doen..., zijn gewoontes..., meningen..., verlangens..., vreugde..., verdriet..., angsten..., al die verschillende dingen blijven nooit hetzelfde bij iedereen, maar het een ontstaat en het ander vergaat.... En nog veel merkwaardiger is dat ook kennis niet alleen deels ontstaat en deels verloren gaat bij ons, waardoor we ook wat kennis betreft nooit dezelfde mensen zijn..., maar dat ook met elke afzonderlijke vorm van kennis hetzelfde gebeurt... Wat wij 'repeteren' noemen veronderstelt toch dat kennis verdwijnt, want vergeten is het verdwijnen van kennis, en dat repeteren zorgt, door de kennis die weggaat weer door nieuwe te vervangen, dat de kennis behouden blijft, zodat het lijkt of die dezelfde is....
Jonge: Ja Ja...
Oude: Dat is de manier waarop al het sterfelijke blijft bestaan..., niet doordat het altijd volkomen hetzelfde is, zoals het goddelijke..., maar doordat iets wat weggaat en ouder wordt iets nieuws achterlaat dat daarop lijkt... Doormiddel daarvan heeft iets wat sterfelijk is een aandeel in de onsterfelijkheid..., zowel een lichaam als al het andere... Op een andere manier kan het niet... Het hoeft je dus niet te verbazen dat alles van nature zijn eigen nageslacht eert... Want ter wille van de onsterfelijkheid is dat streven en de liefdebij iedereen te vinden...
Jonge: o, wijze..., zou dat werkelijk zo zijn...?
Oude: Ongetwijfeld..., Neem de mensen nu eens en kijk naar hun eerzucht... Je zou toch verbaasd zijn over hun irrationaliteit, als je niet beseft wat ik heb gezegd..., wanneer je bedenkt hoe vreselijk ze eraan toe zijn door hun begeerte om beroemd te worden en voor eeuwig onsterfelijke roem te verkrijgen en daarvoor bereid zijn werkelijk elk risico te lopen..., meer nog dan voor hun kinderen..., en een vermogen te spenderen..., alle denkbare inspanningen te leveren en ervoor te sterven...
Jonge: Sterven gaat wel erg ver hoor.., dat is niet nodig... je moet het natuurlijk wel goed aanpakken, maar dat is logisch..., je moet de juiste mensen leren kennen..., relaties die je verder kunnen helpen..., commissieleden..., en politici..., lobbyen is erg belangrijk..., er zijn instituten die je helemaal opleiden en klaar stomen om in de elite kringen niet op te vallen als een buitenstaander
Oude: Iedereen heeft aangeboren talent..., maar bij maar weinig mensen is die mate van taaiheid, uithoudingsvermogen, energie aangeboren en aangekweekt, die ervoor nodig is dat hij werkelijk een talent wordt, dus wordt wat hij is.
Jonge: Toch zijn er hier zo’n 14000 kunstenaars..., Wat zeg ik...! Ieder mens is een kunstenaar..! Wat zeg je daar van...! aardappels schillen is ook kunst..! Joseph Beuys...! zat met een mandje aardappelen opschoot..., Ik heb het hem zelf horen zeggen...
Oude: De mensen van de antieke wereld wisten zich beter te verheugen..: jullie bedroeven je minder...; met al hun rijkdom van scherpzinnigheid en overleg speurden zij voortdurend naar nieuwe aanleidingen om zich prettig te voelen en feesten te vieren...: terwijl jullie je geest gebruiken om je van taken te kwijten die vooral de pijnloosheid, het elimineren van bronnen van onlust op het oog hebben... Met betrekking tot het lijdende leven trachtten de Ouden te vergeten..., of op de een of andere manier een aangename draai te geven aan de gewaarwording...: zodat zij hier met pijnstillende middelen trachtten te helpen..., terwijl jullie de oorzaken van het lijden te lijf gaan en in het algemeen liever profylactisch te werk gaan...
Jonge: Ja..., Dat is de efficientie van deze tijd... Zorgen dat je het hele terrein kunt overzien... Dat je op tijd je diepte-investeringen hebt gedaan... Je moet je indekken tegen onverwachte tegenslagen...
Oude: Hoofdrekenen is uit de tijd..., aardrijkskundige namen en geschiedkundige feiten zijn passé..., proza, poëzie en pianospelen zijn stom.... Het waarden- en normenpatroon wordt constant op de proef gesteld... Om van het Wilhelmus maar te zwijgen... Wat gister nog onmisbaar leek, wordt vandaag niet meer herkend en bij het grof vuil gezet... Wie geen computer heeft telt niet meer mee...; krijgt het stempel 'outcast'... Niet alleen enge virussen en gekke koeien doen hun intrede..., maar de hele omgeving neemt virtuele vormen aan... Jullie werkelijkheid wordt beheersd door technologie en wetenschap... Huxley's 'Brave New World' doet provinciaals aan... Jullie worden wereldwijd ingesloten door beeldschermen..., gecontroleerd door machines en daarmee angstig afhankelijk van elektrische voeding... Al klonend nemen jullie de natuur in eigen hand..., veroorzaken jullie meren in woestijnen..., lopen jullie morgen op de zee... Jullie zintuigen raken snel gewend aan onleesbaar drukwerk..., 4-kanaals surround geluid..., humor en zwartgalligheid van films als Tarantino's 'Pulp Fiction'..., fel..., hard..., grofgebekt..., moord en doodslag..., echt of gemanipuleerd... Zoals de socioloog Manuel Castells zijn onbehagen samenvat: Op Internet kun je de illusie hebben dat je bent ontsnapt aan je eigen achtergrond..., dat je deel hebt aan een nieuwe gemeenschap met een nieuwe cultuur... Maar de virtuele cultuur is bedrieglijk..., je weet nooit met wie je praat... Het is een cultuur zonder samenleving..., zonder ervaring..., zonder geschiedenis... Het is een verzinsel...
Jonge: Vanuit een positieve grondhouding geredeneerd, is heel veel ballast afgeworpen..., Wij hebben onze harde schijf grondig opgeschoond, om plaats te maken voor belangrijker zaken, om bovenal sneller te kunnen werken... Snelheid.., ruimte.., licht.., geluid.., beeld zijn alomtegenwoordige elementen in de hedendaagse werkelijkheid. Via telecommunicatie, digitalisering en interactiviteit is alles en iedereen bereikbaar..., er ontstaat een wereldbeeld gebaseerd op open en transparante structuren... Wij hebben de ruimte om ideeën, mogelijkheden en middelen te exploreren... Informatie- en communicatietechnologieën zijn inzetbaar voor onderzoek en ontwikkeling... Nieuwe samenwerkingsverbanden leiden tot andere modellen, maatschappijen en culturen... 'Het beeld' is dus ingrijpend aan het veranderen.... De fascinatie voor het bewegende beeld is wereldwijd... De betekenis van televisie als medium voor kunst en cultuur staat buiten kijf... Ontwerpers en kunstenaars met verschillende achtergronden, zoals architectuur.., beeldende kunst.., film en video..., vormgeving en muziek treffen elkaar..., werken samen en zijn creatief... Het eind vorig jaar geopende Zentrum fur Kunst und Medientechnologie in Karlsruhe, notabe in een voormalige munitiefabriek aan de Kriegsstrasse..., omvat een museum voor hedendaagse kunst.., een museum voor mediakunst.., een mediatheek.., een instituut voor beeldmedia.., een instituut voor muziek en akoestiek en een mediatheater. In 2000 trekt de Hochschule fur Gestaltung in het gebouw en krijgt ook het Sammlermuseum er zijn plaats. Aldoende wordt de link gelegd tussen gisteren en morgen... Zo krijgt het beeld zijn plek in de tijd..., blijkt video een onmisbare schakel in de ontwikkeling van kunst en cultuur.
Oude: Naar het Westen toe wordt de moderne drukte steeds groter, zodat de Amerikanen zich de inwoners van Europa zonder uitzondering als rustlievende en genietende wezens voorstellen, terwijl dezen toch zelf als bijen en wespen door elkaar vliegen... Deze drukte wordt zo groot, dat de hogere cultuur haar vruchten niet meer kan doen rijpen...; het is alsof de seizoenen elkaar te snel afwisselen... Door gebrek aan rust gaat jullie civilisatie in een nieuwe barbaarsheid over... Nooit tevoren hebben de actieven, met andere woorden de rustelozen, hun invloed méér doen gelden... Het behoort daarom tot de noodzakelijke correcties die men in het karakter van de mensheid moet aanbrengen, het beschouwelijke element aanzienlijk te versterken...
Jonge: Ja ik snap het..., wij hoeven niks meer te doen omdat alles al gedaan is
Oude: Je verleert de arrogantie, als je je altijd te midden van verdienstelijke mensen weet..., alleen-zijn kweekt overmoed... Jonge mensen zijn arrogant, want zij gaan met soortgenoten om die allen niets zijn maar graag veel betekenen...
Jonge: Hallo zeg... Als ik eerst de hele geschiedenis door moet worstelen dan heb ik geen zin meer om nog wat orgineels te gaan doen hoor...
Oude: Een hogere cultuur kan alleen daar ontstaan waar de maatschappij twee verschillende kasten omvat: die van de werkenden en die van de nietsdoenden..., de voor het ware nietsdoen begaafden...: of om het krachtiger te formuleren...: de kaste van de dwangarbeid en de kaste van de vrije arbeid.... Het gezichtspunt van verdeling van het geluk is niet van wezenlijk belang als het om de voortbrenging van een hogere cultuur gaat...; maar in ieder geval is de kaste van de nietsdoenden méér in staat tot lijden..., zij lijdt méér..., zij stelt minder behagen in het bestaan..., haar taak is groter.... Vindt er nu een uitwisseling tussen beide kasten plaats, zodanig, dat de suffere, minder intellectuele families en individuen uit de hogere kaste naar de lagere neergehaald worden en de vrijere mensen uit deze laatste op hun beurt toegang tot de hogere verkrijgen...: dan is een toestand bereikt, waar je alleen nog maar de open zee van onbestemde wensen bovenuit ziet... Zo spreekt de wegstervende stem van de oude tijd ons toe; maar waar zijn nog oren om haar te horen...?
Jonge: Ha Ha... Ze zien je aankomen..., Dwangarbeid..., wel ja..., ik vind het best hoor..., maar dat krijg je hier nooit voor elkaar..., In azië en India ja..., Daar hebben ze de kinderen gewoon aan de ketting... Oude: Is een mens niet tamelijk nauwkeurig beschreven, als je hoort dat hij graag tussen hoge gele korenvelden loopt..., dat hij de bos- en bloemenkleuren van de gloeiende en vergeelde herfst boven alle andere prefereert, omdat ze van iets mooiers reppen dan de natuur ooit gelukt..., dat hij zich onder grote vetbladige notebomen helemaal thuisvoelt, als onder bloedverwanten..., dat het in de bergen zijn grootste vreugde is om de kleine afgelegen meren tegen te komen waaruit de eenzaamheid zelve hem met haar ogen schijnt aan te zien..., dat hij houdt van de grijze rust van de nevel-schemering die op avonden in de herfst en vroege winter op de ramen toesluipt en alle zielloze geluiden als met fluwelen gordijnen buitensluit..., dat hij onbewerkt gesteente als overgebleven, naar taal verlangende getuigen uit de oertijd waarneemt en van jongs af vereert..., en ten slotte, dat de zee, met haar beweeglijke slangehuid en roofdierschoonheid, hem vreemd is en blijft...? Ja, iets van deze mens is hiermee weliswaar beschreven, maar de spiegel van de natuur verzwijgt volkomen dat diezelfde mens, naast (en niet eens 'ondanks') al zijn idyllische overgevoeligheid, tamelijk harteloos, vrekkig en verwaand kan zijn.... Horatius, die veel verstand had van dat soort zaken, heeft het tederste gevoel voor het buitenleven in de mond en ziel van een Romeinse woekeraar gelegd..., in het beroemde 'beatus ille qui procul negotiis'.
Jonge: Nou dat verbaast mij niks hoor. Op internet zag ik laats foto’s van een echtpaar die samen een man aan het vermoorden waren..., gewoon met een bijl zijn poten d’r af hakken...,
Oude: Spreekt men heden van lijden, van strijden, van verharding in tegenspoed...: men zal U uitlachen...! Men wil van geen lijden meer hooren spreken... Men heeft schrik voor de minste pijn... Een golf van genot zucht waait over de wereld... Het huidige geslacht wil noch van verdriet, noch van smart hooren... Vroeger mocht een heelmeester een abces open snijden of een kies uittrekken..., de lijder aanvaardde die korte pijn zonder aarzelen... Thans wil men plaatselijk verdoofd worden..., zelfs met lachgas behandeld..., voor de kleinste bewerking.... De zucht naar genot.., naar wellust.., naar zinnelijkheid.., naar weelde.., naar luxe mode's en dure vervoermiddelen hebben in de wereld van onze tijd een omwenteling gebracht... De pijn wordt niet meer beschouwd als een zalige verdienstelijke beproeving, maar als aan aanzetting waarvan het mensdom moet gezuiverd worden... Het leven mag kort zijn, als het maar goed is... Is het te verwonderen, dat verzwakte enkelingen zonder veerkracht, ongerust en vol kommer, geheel den dag met hun lichaam bezig blijven...; zichzelf onderzoeken..., hun polsslag tellen..., hun urine ontleden en bij het minste ongemak zich werkelijk ziek wanen...? Wanneer zij dan in huis een medisch boekwerk hebben, vinden zij daarin ruime stof om hun onrust te voeden.... Zij lezen er de namen in van ziekten, waarvan zij het bestaan zelfs niet vermoedden... Kanker.., maagzweer.., tering.., enz. zweven voor hun geest en bederven hun nachtrust... Na enkele maanden zijn de ongelukkigen zodanig aan het overdenken der ziekten gewend, dat zij menen dat ettelijke ervan voor hen bestemd zijn en langzaamaan worden zij oprecht ziek door verbeelding...
Jonge: Te zijn of niet te zijn, dat is de vraag...: Is het edeler voor de geest, de slingerstenen en pijlen van 't gramstorig lot te dulden.., Of het hoofd te bieden aan een zee van plagen, en, door verzet, ze te beëindigen...? Sterven..., slapen..., meer niet...; en stel dan, dat een slaap het einde is..., Van het hartezeer en de duizend angsten, die het Erfdeel zijn van het vlees..., het ware een voleinding..., Met vroom gebed te wensen... Sterven..., slapen... Slapen...! Dromen misschien...; daar wringt de schoen...! Want wat wij in die doodsslaap kunnen dromen, als wij van de aardse warreling zijn bevrijd, dwingt ons tot aarzelen...; dat is het waarom Rampspoed het tot zo'n hoge leeftijd brengt.... Want wie zou 's werelds smaad en slagen dulden, het onrecht van de tiran..., de hoon der trotsaards..., het leed om verachte min..., het getalm van het recht..., de hoogmoed van het gezag..., het gesmaal waarmee Nietswaardigheid stille verdienste hoont..., Als hij zichzelf de kwijtbrief schenken kon Met één dolkstoot...? Wie zou die lasten dragen..., En steunde en zwoegde onder 't levensjuk, Als niet de huiv'ring voor iets na de dood..., Dat onontdekte land..., uit welks gebied geen reiziger ooit keert, de wil verwarde..., En ons liever het huidig kwaad doet dulden, dan vluchten in een kwaad, ons onbekend...? Zo maakt bewustzijn laftaards van ons allen, en wordt de frisse blos van het kloek besluit verziekllijkt door het onechte bleek van het mijmeren..; en ondernemingen van 't hoogst gewicht wenden hierdoor hun stroom af en verliezen de naam van handeling.

Oude: Het moderne leven is gebaseerd op snelheid..., de techniek heeft zich aangepast..., of omgekeerd..., jachten en jagen..., steeds sneller.., weer iets nieuws.., hollen en draven naar het volgende punt... de 20ste eeuw heeft haast... Talrijk zijn de zenuwziekten... Nooit zag men zoo vele aan neurasthenie lijdende, uitgeputte, verlamde lieden...; nog nooit waren rustoorden voor zenuwlijders en krankzinnigengestichten zo bevolkt, doordat de huidige gang der samenleving het zenuwstelsel overspant en van hersenen en ruggegraat een arbeid vereist boven de ingeboren krachten... Thans brandt het leven..: men wil te veel van het leven.., men wil het genot uitpersen.., zooals men een citroen tot aan de laatste druppel uitperst. Men werkt koortsachtig om geld te verdienen en gaat 's avonds zijn laatste zenuwkracht verliezen in cafe's.., bioscopen.., dancings en vermaakinrichtingen, in plaats van te gaan slapen... Voortgezweept door het noodlot, dwarrelt het mens dom in een draaikolk van de strijd om het bestaan... Men doet meer in een maand dan onze voorouders in een jaar. Alles geschiedt hartstochtelijk, driftig en gejaagd... Men loopt niet... Te voet gaan was goed in den ouden tijd..., nu is het fiets.., motorfiets.., auto.., tram.., trein.., vliegmachine... De onmiddellijke uitslag ervan...? Overspanning van geest en zenuwen.., gebrekkige herlading van hersenen en ruggemerg, doordat hun daartoe de noodige tijd niet wordt gelaten... Hoe wilt gij, dat een man, die dagelijks acht tot tien uren aan den arbeid besteedt, en vier uren aan het vermaak..., en vermaak, zooals dit heden begrepen wordt, is zwaarder dan arbeid..., die onvoldoende nachtrust geniet..., degelijk zijn krachten zal herstellen en de volgende dag op volle energie zal werken.
Jonge: Dat weet ik niet hoor..., dat moet hij zelf maar weten
Oude: Hoe wilt je dat lieden, die hunkeren naar genot..., geld..., wereldse glorie... en gedurig hun zenuwen opruien om droombeelden te verwezenlijken..., hun zenuwen gaai houden en van voorbarige slijtage gespaard blijven...? Zenuwzwakken willen vaak hulp zoeken aan zee, waar vrede en zeelucht de zenuwen herstellen zullen... Maar meestal zoekt men niet een rustig oord, maar juist daar, waar het wereldse gedoe hoogtij viert en waar de zenuwen nog meer ontredderd worden... Tot herstelling van gestoorde zenuwstraling is eerste vereischte rust... Hiermee versta ik rust niet als volledige werkloosheid.., maar ik bedoel het stopzetten der bezigheden, welke de zenuwen van de lijder het meest uitputten... Laten we niet vergeten, dat elke bepaalde werking van het lichaam of van den geest bepaalde grondstoffen uit het bloed en uit de hersenen opgebruikt... Handenarbeid en landwerk verslijten meest de spieren en nemen vet weg... Metselaars, timmerlieden, fabriekswerkers zijn doorgaans mager, doordat hun vet bijtijds door de arbeid weggenomen wordt... Indien die mensen flink eten, hun werk goed regelen, met nodige tusschenpozen van rust, zullen zij gezond blijven en oud worden... Geestesarbeid is veel zwaarder... Iemand, die vijf uren aan een stuk met de hersenen werkt, b.v. een onderwijzer.., ambtenaar.., schrijver.., verslijt zijn hersenen en na enkele uren komt er een ogenblik, dat hij gewaar wordt, dat zijn geest vermoeid is, dat de gedachten slecht ontwikkelen en de rust zich opdring... Het gaat helemaal fout... deze moderne tijd..., Al het grootse wordt afgebroken..., Ja zeg, gaat het..., Hela barbaar...
Jonge: Ach niet waar het gaat juist fantastisch..., Nog nooit waren de omstandigheden zo goed..., We hebben alles voorhanden..., Er is materiaal te over..., Dat is het misverstand bij de filosofen... De filosoof denkt dat de waarde van zijn filosofie in het geheel ligt, in het bouwwerk...: voor het nageslacht ligt zij in de steen waarmee hij bouwde en waarmee sindsdien nog vaak, en beter, gebouwd wordt...: dus hierin, dat dat bouwwerk verwoest kan worden en toch nog als materiaal waarde heeft..., Maak je niet zo druk ouwe... Je bent buitengewoon simpel... Heel net ook... Eerst instinkt... En dan een bewijsvoering als in het debetboekje van de goede huisvrouw... Daar kan geen mens tegen op, omdat het zo zwak is... Zo heb je onbewust alles weer eens duidelik bewezen... Jaren geleden treffen wij ons... Dat was een einde... Nu is het weer dezelfde geschiedenis... Wij draaien schoorsteengekken naar de kracht van onze erotiek... Ik zoek vernietiging... Of beter, gans onbelemmerd, zou ik die willen zoeken... Nu ben ik niet onbelemmerd en nu zoek ik slechts mijn verlangen naar vernietiging anderen mede te delen... Zo word ik natuurlik gans excentries en vlak... Pessimisme-voor-zich als levensbeschouwing zou mij een verlossing zijn... Een een grote rijkdom... Die kan ik niet bezitten... Alles is bij mij vlak geworden omdat ik niet konsekwent het abstrakte verlangde... Zie dit pessimisme met naar de buitenwereld georiënteerde vergelijkingen... Alles is zo'n ellendig miskraam...En jij bent optimisties-konservatief... Je hebt eenmaal een ideaal, je blijft er bij... Spijts de verwezeliking buiten mogelikheid staat... Want je ideaal is per se onmogelik... Omstandigheden veranderen niets... Je houdt aan de realiteit, en dichter aan de realiseerbaarheid van je ideaal vast... Je ideaal is bloot nomineel... Een sublimering... Het bestond nooit in werkelikheid... Het kan ook niet bestaan... Nu wil je in mijn toestand een schuldbewustzijn ontdekken... En deze ontdek je dan ook... Als ik schuldbewust ben om het niet realiseren van je ideaal, dan klopt de rekening... Natuurlik. Dan is er een negatieve oorzaak bij mij die het algemene negatieve van het gevolg verklaart... Maar de differens is elders te zoeken... Niet niet-realiseerbaar was het ideaal...; het was eenvoudig irreëel... Niet schuldbewust werd ik...; ik ben fatalisties schuldbewust... Je optimisme om schuldbewustzijn bij mij te ontdekken, is al te grof..., Stuk schorum..., Iemand die, in dit geval, weent om een verloren liefde is een optimist... Er is niets verloren en allerminst een liefde... Hij maakt realisties wat louter nominalisties.... En dat is verregaand optimisme..., Natuurlik: daaraan heb je geen schuld... Je bent zo... Maar laat af met dat geklets..., zo..., lekker...mo